Inleiding

Bij de vernieuwde versie van de website
De liederencyclus Die schöne Müllerin van Franz Schubert is gecomponeerd in de winter 1823/1824 en dus bijna 200 jaar oud. Deze 'ouderdom' vormt, net als bij talloze andere muziekwerken, geen enkel obstakel om nog miljoenen mensen van de 21^e eeuw te bekoren. Zeer geliefd ook bij zangers (en zangeressen) over de hele wereld hetgeen ook blijkt uit de voortdurende stroom van opnames die van het werk verschijnt.
Negen jaar geleden heb ik de mij toentertijd bekende 131 opnames via een website gepubliceerd, dit aantal is door veel nieuwe opnames en ook enkele, mij later bekend geworden, oudere opnames gegroeid tot 211 in 2012.

Mijn liefde voor Die schöne Müllerin - Mijn eerste opnames
Waarom deze discografie? Omdat ik van liederen houd, in het bijzonder die van Franz Schubert waarbij van zijn liederencycli Die schöne Müllerin altijd mijn voorliefde heeft gehad. In 1968 heb ik mijn eerste opname gekocht, de Electrola-LP van Rudolf Schock en Gerald Moore. Daarna een audiocassette ('voor in de auto') van Georg Jelden en de eerste CD was die van Peter Schreier met Peter Zehr aan de pianoforte.
De muziek van Die schöne Müllerin speelt een bijzondere rol in mijn leven – het luisteren ernaar is rustgevend en een bron van troost in moeilijke tijden.

Verzamelen
'De man is een verzamelaar' hoort men wel, ik dus ook, zij het een kleine. Een lijstje met opnames vulde ik al regelmatig aan, met mijn pensionering in zicht begon ik tien jaar geleden met het verwerven van de opnames zelf door ze aan te schaffen of te kopiëren (vooral LP's) inclusief de informatie op platenhoezen en in CD boekjes.

De presentatie op de website

Bij het zoeken van informatie op internet was ik gestuit op websites met de gedetailleerde beschrijving van de opnames van één muziekwerk of van een (deel) van het oeuvre van een componist. Dit inspireerde mij tot de opzet van deze website.

De beschrijvingen op één A4 ('factsheets')
Gekozen is voor een gestandaardiseerde beschrijving van iedere opname in twee blokken: in het eerste blok gegevens van de uitvoerenden en van de uitvoering (versie, begeleidend instrument en uitvoeringsduur van de 20 liederen); in het tweede blok gegevens van de opname: het medium (LP, CD enz.), de techniek, plaats en datum van de opname en de verantwoordelijke technici en producers. Tevens de verwijzing naar mij bekende recensies van de opname.

Nieuwe bronnen
In het jaar 2005 werd het World wide web verrijkt met de website Youtube. Zeven jaar later is op deze site een schat aan uitvoeringen van alle denkbare muziek te vinden. Zo ook complete opnames van Die schöne Müllerin. Ook op andere websites zijn, al of niet met film, opnames verschenen. Enige uitvoeringen die in principe vrij gedownload kunnen worden leken mij van dusdanig belang, dat ik ze in deze Discografie heb opgenomen. Indien een bekende handelsopname is geplaatst, heb ik dat alleen in de factsheet vermeld.

Statistieken van de verzameling in vijf tabellen

1. Stemtypen

Die schöne Müllerin is door Schubert (net als de cyclus Winterreise) gecomponeerd voor de tenorstem, Schuberts eigen stemtype. Voor Die schöne Müllerin geldt bovendien dat de pianopartij reeds laag is; om die reden verklaarde de pianist Irwin Gage (in 1997) "ginge es nach mir, sollte die 'Schone Müllerin' nur von Tenören gesungen werden, weil die Klavierbegleitung eh schon sehr tief notiert ist"

2. Leeftijd van de zanger(es) in het jaar van de opname

Deze tabel vereist de kennis van zowel de geboortedata als de opnamedata van de verschillende opnames, helaas was dit bij ca. 25 niet te achterhalen. In vergelijking met de verdeling over de leeftijden in 2003 is er een verschuiving naar de hogere leeftijden: boven 50 jaar was het 16%, nu is dat 24%

3. Begeleidingsinstrumenten

In een interview in 1997 stelde András Schiff dat hij het woord 'begeleider' verafschuwt: de pianist is in deze muziek gelijkwaardig aan de zanger. Desalniettemin beperk ik me in deze discografie tot het vermelden van de naam van de 'begeleider' en zo mogelijk het gebruikte instrument en internet verwijzingen naar de persoon.

4. Instrumentalisten die meer dan éénmaal de cyclus hebben begeleid

Gerald Moore en Graham Johnson zijn beide vijfmaal vertegenwoordigd bij de ruim 200 opnames; de volledige cijfers zijn:
      14 begeleiders begeleiden twee of meer verschillende zangers
      7 begeleiders hebben twee- of driemaal met dezelfde zanger een opname gemaakt

5. Aantal opnames van 1900 – 2012 in cohorten van 10 jaar

De eerste volledige opname op schellak dateert van oktober 1909, gezongen door de tenor Franz Naval voor Odeon. Verdeeld over een periode van 100 jaar vind ik de volgende aantallen van opnames van de complete cyclus. Het lijkt duidelijk dat vanaf ongeveer 1985 de enorme toename samenhangt met de introductie van de CD

• Links
• Vertalingen-Translations-Übersetzungen